Paduarsana

Berbagi Tentang Semua Hal

Daily Archives: July 30, 2012

Upacara Sad Kertih


Umat Hindu Bali sajebag Bali katah madué kapatutan ring widang agama sané mesti kalaksanayang sajeroning kahuripan maagama, inggih punika upacara sané patut kalaksanayang ring soang-soang kulewarga miwah sajeroning makrama ring Désa pakraman. Upacara punika wénten sané kamargiang sawilang rahina, sawilang wuku, ngabulan, nganem bulan, ngawarsa, ngalimang warsa, ngadasa warsa, ngasatus warsa miwah wénten taler upacara sané pinih lami kalaksanayang ngasiu warsa apisan. Upacara punika samian kalaksanayang ninutin rerahinan sané kanggehang becik madasar saptawara, pancawara, wuku, odalan sané munggah sajeroning prasasti ring pura-pura miwah lontar.

Upacara sané kalaksanayang olih umat Hindu punika silih sinunggilnyané wénten upacara sané kawastanin upacara Sad Kertih. upacara Sad Kertih wantah upacara sané lumrah kalaksanayang ring Bali. Sad Kertih manut daging lontar mawit saking kruna sad miwah kruna kertih, kruna sad madué teges nenem miwah kruna kertih mateges suci, suksmannyané nenem kesucian sané mesti kamargiang olih krama ring jagaté sajeroning ngastitiang mangda jagaté miwah sadagingnyané tetep imbang.

Sad Kertih utawi nenem kasucian sané kabaos punika minakadi sané kapertama kabaos upacara Atma Kertih wantah utsaha saking jatmané nyuciang Sang Hyang Atma (jiwa). Salanturnyané upacara Samudra Kertih inggih punika upacara sané kamargiang sajeroning nyuciang segara, yéning ring jagat sekala pinaka pralambang yoni tetujonyané ngemit mangda kahanané prasida tetep lestari lan ajeg. Upacara Danu Kertih inggih punika utsaha saking i manusa nglestaring genah klebutan toya minakadi Klebutan, Tukad, Danu miwah sané siosan. Salanturnyané, upacara Wana Kertih wantah utsaha nglestariang kahanan alas (hutan) sané wénten ring sajebag jagaté.

Siosan punika wénten taler upacara sané mawasta Jagat Kertih suksmanyané wantah utsaha ngemit paiketan becik pantaraning parahyangan inggih punika paiketan i manusa sareng Ida Sang Hyang Widhi, pawongan utawi paiketan becik i manusa sareng manusa miwah palemahan inggih punika paiketan sané becik pantaraning i manusa sareng wewidangan. Raris upacara Yana Kertih inggih punika upacara sané matetujon nyuciang déwek mangda nénten ngamangguhin gegodan prasida kalaksanayang majalaran malukat.

Upacara-upacara punika kalaksanayang antuk upacara sané matios-tiosan, pamekas upacara sané katurang majeng jagaté nganggén sarana sané ageng, sakadi upacara Samudra Kertih, Danu Kertih miwah Wana Kertih wantah upacara-upacara sané mautama sané katurang majeng jagaté. Upacara wana kertih lumrahnyané kalaksanayang ring gunung majalaran mulang pakelem sakadi kalaksanayang ring pucak Gunung Agung miwah Gunung Batur. Punika taler Tawur Agung Labuh Gentuh,mendak toya, pakelem (Danu Kertih) lan Samudra Kertih kalaksanayang majalaran melasti miwah mapakelem sané kapulang ring tengahing Danu utawi Segara minakadi ring Danu Batur lan Danu Beratan, yéning ring Segara ring Bali lumrahnyané kalaksanayang ring Segara Rupek miwah genah sané lianan nganggén sarana wewalungan sané sampun kasuciang.

 

 

 

Upacara Otonan “Nelu Bulanin”


Otonan, Nelu Bulanin

OTONAN wantah silih tunggil upacara sané patut kalaksanayang ring Bali olih umat Hindu Bali sané mapaiketan sareng budaya, agama lan dresta. Otonan mawit saking kruna “pawetuan”, inggih punika pakéling rahina embas manut dresta agama Hindu ring Bali madasar Sapta wara, Panca wara, lan Wuku. Upacara puniki ninutin sistem kalénder wuku Bali, sané satata kalaksanayang sawilang 6 bulan utawi 210 rahina. Upacara otonan kasuksmain tur matetujon nebus sakancan laksana kaon sané sampun kalaksanayang mangda molihang kahuripan sané becikan ring kahuripan sané jagi rauh.

Ring Bali katah wénten bacakan upacara minakadi upacara Déwa yadnya, Manusa yadnya, Pitra yadnya, Rsi yadnya miwah Bhuta yadnya. Pamekas ring upacara manusa yadnya sampun kalaksanayang mawit saking raré kantun ring garban ibu i manusa sampun kaupacarain antuk upacara sané kawastanin upacara garba wedana (magedong-gedongan), raris sesampun embas kakawitin ngaturang upacara dapetan, upacara kepus puser, upacara nglepas awon sané kalaksanyaang sesampun anak alit matuwuh 12 rahina, salanturné kalaksanayang upacara tutugambuhan (abulan pitung dina) utawi sané ketah kasambat “upacara macolongan” puniki kalaksanayang sesampun anak alit matuwuh 42 rahina.

Salanturnyané sesampun bayi matuwuh tiga bulan utawi 105 rahina kalaksanayang upacara nyambutin utawi sané ketah kasambat ring sakatah wewidangan pinaka upacara tigang bulanan “nelu bulanin”, raris kalaksanayang upacara satu oton sesampun anak alit matuwuh 210 rahina utawi 6 bulan, Upacara tumbuh gigi ketah kasambat ngempugin, upacara maketus gigi, raris kalaksanayang upacara menék bajang (munggah deha/ truna), salanturné kalaksanayang upacara potong gigi (mapandes/ masangih) upacara puniki matetujon ngirangin Sad Ripu i manusa malarapan nyangih gigi 6 besik, salanturné upacara sané pinih untat wantah upacara pawiwahan ngiket anak lanang lan istri makurenan.

Upacara tigang bulanan “nelu bulanin” ring Bali patut kalaksanayang majeng soang-soang anak alit santukan upacara puniki pinih mabuat. Upacara tigang bulanan matetujon nginkinang anak alité mangda waspada majeng gegodan panca indria, siosan punika taler maka cihna ngaturang suksmaning manah majeng Ida Sang Hyang Widhi Wasa pamekas majeng nyama bajang lan kanda pat sané sampun ngempu raréné ngawit kantun ring garban ibu kantos embas, ri kala punika taler jalaran ngicén anak alité aran santukan sampun kanggehang pinaka manusa tur sampun kadadosang ngenjekin tanah.

Otonan, Nelu Bulanin

Dudonan upacara nelu bulanin lumrahné kapuput olih pinandita miwah jero mangku, miwah kalaksanayang ring jero soang-soang. Upacara puniki nganggén sarana banten miwah sakatah pralambang manut sané sering kakantenan lan kalaksanayang ri kala ida dané madué anak alit. Sajeroning upacara nelubulanin ring kramané salami puniki wénten bacakannyané inggih punika upacara alit sarananyané nganggén banten panglepasan, penyambutan, jejanganan, banten kumara miwah tataban. Kaping kalih wénten bacakan sané agengan masarana banten panglepasan, penyambutan, jejanganan, banten kumara, tataban, pula gémbal, banten panglukatan, banten turun tanah.

Manut agama lan dresta ring Bali, krama Bali sujatiné krama sané akéh madué ritual kaagamaan sané kakuubin ring upacara Manusa Yadnya lan Pitra Yadnya. Ritual agama punika kalaksanayang majeng krama Hindu mawit saking kantun ring sajeroning garba ngantos embas, munggah deha/truna, ngantos mawali ka tanah wayah. Suandra – Bali Post, Senin, 08 April 2012.

 

 

 

Nandurin Karang Awak


—- tong ngelah karang sawah, karang awaké tandurin guna dusun né kanggo ring désa-désa…..” kénten silih tunggil pahan gaguritan “Salampah Laku” kakawian Ida Pedanda Madé Sidemen saking Sanur, Dénpasar. Léngkara inucap sayuwakti sampun kasub pisan ring pasimakraman para budayawan lan sastrawanné ring Bali. Yéning telisikang, léngkara inucap minab nénten ja wantah nganikain raga lan pangwacén mangdané nandur karang raga praragan antuk sakancan kabisan sané kabaos guna dusun, taler mapakéling mangdané pangawi lan pangwacén mawali ka raga soang-soang, ka sakancan pabekel kauripanné suka, duka lan lan pati.
Yéning i raga sampun pascat uning ring kawéntenan karang ragané praragan, sinah tan pacang wénten ieg lan pariselsel ageng.

Nandur karang awak puniki tan bina kadi nandur karang sawah antuk sakancan entik-entikan. Sadurung matetanduran, pateh kadi karang sawahé, karang awaké patut karuwak, mangdané sayaga kaanggén matatanduran, wawu raris kalemekin, katumbeg tur karerehang widih sané becik, anut lan luih. Wawu raris tan lali kasiramin toya, kajaga, kapiara miwah karesikang.

Duaning karang awak, nganutin tuuh awaké, driki i raga patut taler uning ring prarabdan tuuhé. Nandur karang awak sané nguda sinah masiosan pisan sareng nandur karang awak sané lingsir, pola-pali lan soroh tetanduranné taler patut masiosan. Yadiastun asapunika, tata cara nandur karang awak duk ngawitin pacang ageng pisan iusné ring tetandurané pungkuran.

“Nandurin karang awak” ring kakawian Ida Pedanda Madé Sidemen minab nénten ja katuju majeng raga praragan, taler majeng krama siosan ring widang i ragané soang-soang. I riki ida sakadi nganikain mangdané i raga kayun nandur karang awak mangdané madué guna majeng krama siosan, yadiastun guna punika wantah kasambat guna dusun.

Driki ida kadi mabaos ngémpélin, inggih punika prasida maguna dusun kéwanten mawali ka raga soang-soang. Duaning makasami patut kakawitin antuk maguna ring awak, nandur awak, sadurung maguna ring anak siosan, sadurung madué guna dusun.

Yéning raga praragan tan katandur, tan landuh, sinah dusunné tan landuh, tan pacang maguna majeng anak siosan.

Bali Post, Senin, 01 Agustus 2010.

 

 

 

%d bloggers like this: