Paduarsana

Berbagi Tentang Semua Hal

Tag Archives: orti bali

Ngelidin Lekad Melaibin Mati


Lumut-lumut Watulumbang (131)

Liu mula soroh bancana. Ada bancana di gumi. Ada bancana di awak. Bancana di awak padidi adanina Angga Bancana. Upaminé, ngelah mata dadua, kéwala sing nepukin apa-apa, mati koné matan awaké.

Kéto masih ngelah kuping dadua, kéwala sing ningeh apa-apa, mati koné kuping awaké. Yén usud kulité sing masa apa-apa, mati kone kulité. Seka besik koné nyama di tengahan awaké mati. Ngelah angkihan akatih, masih mani puan lakar pegat. Yén pegat angkihané, mati koné awaké.

Sing ada mati prajani. Ané ada mati sekabedik. Ada matané malunan mati. Ada kulitné utawi kupingné malunan mati. Ada masih pepinehné mati malunan. Angkihan koné siduri mati.

Nyén ané sing mati-mati?

Yén ahli agamané takonin, orahanga atma ané sing mati-mati. Liu satuan ahli agamané indik atma ané sing ngenah. Patuh cara ahli purbakala takonin unduk dinosaurus, mekejang cara tawanga, yadiapin ia sing taén nepukin dinosaurus. Kéto masih anak ané sing nawang apa-apa unduk Satyaloka, bisa ceramah lemah peteng unduk Loka ané paling tegeh dija kadén ento. Yén seken-seken nawang, bedik koné satuané.

Nyén ané sing mati-mati?

Yén ahli tattwané takonin, kéné pasautné. Apa ané sing lekad, sing koné lakar mati. Untengné, sekancan ané lekad, pasti lakar mati. Ada ané lekad uli taluh, ada uli biji, ada uli basang I Mémé, ada lekad uli di keneh I Bapa, ada lekad uli buddhin Sang Yogiswara, ada ané lekad uli batu engkag, ada masih ané lekad uli awakné padidi. Kéto koné induk ané sing mati-mati manut tatwané.

Mekejang ané lekad lakar kena bancana (= mati) sawiréh ané lekad ento ngelah angga. Kéto koné rumusné. Kija lakun melaibin mati?

Péh! Nyukeh-nyukehang dogén petakon awaké. Yén awaké dueg ngaé petakon, masak sing bisa awaké ngaé pesaut. Yén bisa awaké negul, ngudyang awaké sing bisa ngelésang. Yén awaké bisa ngelidin lekad, sinah awaké lakar bisa melaibin mati. Kénkén, bisa awaké ngelidin lekad ané pidan?

Jani liu ada petakon tidong-tidong, sesukat liu ada dharmawacanan nyén kadén. Liu ada petakon joh-tegeh, ulian bisa maca hanacaraka data-data kéwala. Mara lulus kursus méditasi mesertifikat, langsung mukak kursus mecabang-cabang mebunga-bunga.

Petakon awaké padidi waspadain. Ulian petakon, awaké ngejoh-ngejohang uli tetujon. Kéto masih tungkalikané, ulian petakon, awaké maek-maekang tekén tetujon. Cara nak metapa, petakoné cara gegodan. Yén di lawasé gegodan marupa bidadari jegég mentul. Jani gegodane marupa petakon cara misi kéwala ngelengehin.

Yén saja petakon pesu uli di ati, pasti pesautné ada ditu di atiné. Kéwala yén petakoné madasar karirihan, sing ada pesautné. Sastrané koné sing mesaut, yén takonina olih anak ririh. Sastrané lakar mesaut tur mekenyung manis, yén ketakonin olih anak bakti-subakti saking ati.

Koné yén ada anak pangenahné cara suci, waspadain. Yén ada nak ngaku belog pang kadéna bek misi cara ilmu-padi, kelidin. Yén di keneh awaké jeg ada petakon ririh, turéksain. Sawiréh liu anaké sing neked-neked, ulian petakon ulian pesaut. [ibm dharma palguna]*

Artikel Orti Bali Puniki Katerbitin olih: Bali Post.

 

 

 

Napi Nike Leluhur


Orti Bali, Bali Post- Sané encén kawastanin leluhur? Kocap Ida bhatara-bhatari sané malinggih ring rong tiga ring mrajan, sané sampun lebar. Sakéwanten manut kapercayaan krama Bali Hinduné para leluhur i ragané taler numadi lan numitis (kabaos ngidih nasi) kaangga oka-oka lan putu-putu i ragané. Punika awinan nyayangin lan miara oka lan putu taler pateh ring bahkti majeng leluhur.

Siosan ring leluhur-leluhur sané sampun séda, i raga taler madué anak lingsir sané kantun nyeneng, sané yusanné taler luhuran ring i raga. Punika awinan, pangartosan indik leluhur nénten ja mararian ring sané sampun séda kémanten, patut taler kakeniang majeng anak alit lan anak lingsir.

Parisolah krama Baliné pungkuran puniki majeng leluhur sané mangga anak alit lan anak lingsir sampun tiwal pisan. Akéh krama Baliné sané mrika-mriki guber kawitan, nyumbungang leluhur, sakéwanten tan yakti-yakti urati ring anak alit lan anak lingsir. Samaliha wénten taler krama Bali sané setata mrika-mriki makta aran leluhurnyané, jemet numbas berita mangda prasida setata munggah koran sakéwanten marikosa alit-alit sané kadadosang pangabihnyané, miwah setata ngobat-abit anak lingsir, sakadi raganné sané pinih patute.

Akéh taler krama Baliné mangkin sané banget nyumbungang para leluhurnyané antuk makarya banten-banten ageng, ngabén lan mamukur ageng, lan upacara siosan sané taler ageng, sakéwanten lali malaksana becik lan lipia ngaturang genah becik majeng para penglingsiré sané kantun nyeneng, lan kirang uratian ring anak alit.

Contoné ring galah dibi, ri nedeng krama Hindu Baliné ngrayaang rahina Kuningan pinaka hari raya majeng leluhur, ri kala alit-alité kaaturan ngayab tébog pinaka simbul leluhur sané numadi, akéh sané mararian wantah kantos ngayabang lan ngaturang tébog, nénten sumeken ngresepang untengnyané. Kénten talér majeng anak lingsirsané kantun nyéneng, kadi tan kasapa, kabanggiang ring bucu-bucu jero-jeroné soang-soang, kadi kaengkebang saking ramianyane upacara.

Ngaluhurang leluhur, patutné tan ja wantah antuk banten, taler antuk uratian majeng anak alit lan anak lingsir. Lan sané pinih abot taler antuk setata malaksana becik, nglanturang parisolah becik para leluhuré nguni.

 

 

 

Nyak Nyentana, Bli?


nyentana

Image by: raosbali

Ni Komang Sri, kéto anake nyambat adan anaké bajang ené, kajegégan saja tusing ada ané ngidaang nyaihin di désané satmaka bungan désa yéning upamayang. Pangadegné langsing lanjar, kulitné kuning langsat, bokné selem lantang, yéning saihang miribang masaih ajak bintang sinétroné ané suba kasub Agnes Monica, kéto truna-trunané ngorahang. Ni Komang Sri mula anak bajang aget tur bagia manumadi ka mercapada, sawiréh ngelah mémé bapa ané sugih tur sayang tekening ia. Ni Komang Sri sanget pesan kasayangan tekén reramané, krana ia ané lakar glantingina ajaka mémé bapané, apang nerusang keturunané apanga tusing putung, sawiréh ia tusing ngelah nyama muani.

”Cening Komang, bapa ngidih tekéning cening, apang melah-melah ngaba raga, eda kanti cening ngalahin bapa ngantén, yéning ngidaang apang cening ngaba anak truna apang nyak nyentana dini, ngentosin ragan bapané dini makrama di désa,” kéto pabesen bapané ane setata kaingetan tekén Komang Sri. Apang tusing cara embok-embokné ané ngalahin mémé bapané ngantén tan papasadok, ngantén ngrorod utawi kawin lari ajaka tunangané. Ni Komang Sri suba makelo magaé di hotél bintang lima di Nusa Dua. Ia maan tugas di bagian front office, cocok ajak kabisané miwah kajegégané. Ada suba limang tiban makeloné ia magaé di hotélé ento.

Ri sedek ia maan libur, kabenengan masi ada odalan di Pura Kawitanné di désa palekadanné. Ia mulih ajak tunanganne ané bareng-bareng magaé di hotal. Disubané teked di jumahné di désa, ditu ia ajak tunanganné seleg nulungin reramané ngaé sahananing bebantenan. Tunanganné ané madan Mas Joko seleg nulungin bapané ngaé lakar basa genep, ané anggoné mébat buin maninne. Mas Joko mula truna bagus alep tusing pati ngraos liu. Ia di hotel maan tugas di bagian room boy. Suba ada atiban ia matunangan ngajak Ni Komang Sri.

”Cening Komang, nyén anaké muani ané ajak cening mai?,” kéto patakon méméné. ”Ené suba tunangan tiangé mémé, ia madan Mas Joko uling Jakarta,” kéto pasaut pianakné. ”Men nyak ia lakar nyentana dini?,” kéto buin patakon méméné. ”Ia misadia nyentana, ngantén ngajak tiang,” kéto pasautné Ni Komang Sri. Mara keto pasaut pianakné dadi lega pesan méméné tur sahasa ngelut Ni Komang Sri, tusing marasa yéh paninggalanné nrebes baan kaliwat bagiannyané. ”Nah, ené mara pianak mémé, tusing pocol mémé ajak bapa, sarahina ngrastiti ring Betara Kawitan, apang kulawargané dini tusing kaputungan,” kéto raos méméné sambilanga nglanturang majejaitan. Bapané Ni Komang Sri masi sanget liang bagia, sawiréh suba ada ané lakar glantingine di kayangné tua. Sakéwala enu masi inget mémé bapané tekén paundukan-paundukan sebet ané suba nibénin pianakné Ni Komang Sri ané malu.

I pidan ia suba ngelah calon sentana, ané enu ada hubungan panyamaan, ané madan Gedé Cita, misané kapurusan tekén Ni Komang Sri. Ajaka dadua suba pada tresna asih lakar makurenan. Gede Cita mula truna bagus tur suba magae dadi kepala urusan (Kaur) di désané. Mémé bapané Gedé Cita suba patuh paitunganne ajaka mémé bapané Ni Komang Sri lakar nganténang manut cara dresta di désané.

Sakéwala suratan idupé tusing dadi kelidin. Gedé Cita ngalahin mati matabrakan ri sedek ia ngandeng Ni Komang Sri ka salon kecantikan di makiré upacara pawiwahanné. I Gedé Cita mati di tongos matabrakanné, sakéwala tunanganné Ni Komang Sri selamet sawiréh ia ketes ka cariké ané sedeng misi padi. Ento makrana makelo Ni Komang Sri sebet atinné nganti ngemasin gelem abulan tur opname di rumah sakit ané paling élit di kota Dénpasar.

Di subané ia seger ditu katuturin olih mémé bapané apanga ia tusing sanget ngingetang tunanganné ané suba ngalahin. ”Nah cening Komang, eda ento sanget sebetanga sawiréh paduman nasibé suba ada ané ngitungang, i raga dini idup di mercapada patut kukuh mautsaha lan ngrastiti bakti apang prasida manggihin karahayuan,” kéto tutur bapané tekéning Ni Komang Sri. Ni Komang Sri mula anak bajang ané setata satinut lan bakti tekén reramané. Ia ngidaang ngengsapang tunanganné ané suba ngalahin mati. Ia tetep magaé di hotél bintang lima di Nusa Dua. Yén ia marasa kangen tekén reramané ia mulih aminggu cepok. Dikénkéné yéning ia sibuk maan tugas double sit, ia mulih abulan cepok. Pepesan ia ngoyong di tongos kostné di Nusa Dua.

Ni Komang Sri jani suba masi ngelah tunangan ané madan I Nyoman Tantra. Tunanganne ané nomer dua ené magaé dadi Balawista di Kuta. Ia matemu ajak tunanganné ri sedek Ni Komang Sri malali ka pasisi Kutané nylimurang manah. I Nyoman Tantra mula truna bagus, pangadegné tegeh, siteng, ganggas, sakéwala kulitné seleman buin abedik sawiréh sai-sai kena ai di pasisi. Ajaka dadua suba saling tresna asih lakar nglanturang makurenan. I Nyoman Tantra suba nyak lakar nyentana, sawiréh ia suba nglah bli-bli ané lakar ngantinin reramané di désa pakraman palekadanné.

Minabang Ni Komang Sri tusing majatukarma ajaka I Nyoman Tantra, sawiréh satondén tulus lakar makurénan, tunanganné I Nyoman Tantra ngmalunin ngantén ajaka tunangané ané buin besikan ané madan Siti Nurléha, pianak pengusaha gedé uling Jawa. Siti Nurléha sedeng enu kuliah di Fakultas Kedokteran. I Nyoman Tantra suba makelo matunangan ngajak Siti Nurléha. Katemuné ri sedek ia nulungin nylametang Siti Nurléha nyilem di pasih Kutane. Dugas ento Siti Nurleha sedenga libur semesteran. Iseng ia malali tur ngelangi di pasisi pasih Kutané. Bapakne Siti Nurléha ané madan Pak Gatot ngalih tur ngajak I Nyoman Tantra ka Jawa apang nyuang pianakné sawiréh suba beling duang bulan. Ditu di Jawa I Nyoman Tantra ajaka Siti Nurléha anténanga cara adat ané suba kalaksanayang ditu. I Nyoman Tantra terus ngoyong di Jawa sawiréh ia dadianga diréktur salah satu perusahanné ané gelahanga tekén matuanné.

”Uduh, Déwa Ratu Agung, dados asapuniki lacur titiangé manumadi setata katibenin kasungsutan,” kéto sesai panyambatné Ni Komang Sri sebet ngangen tekén déwék tan paguna, yéning ia inget tekén paundukan larané ané malu. Akéto paundukan-paundukan i maluan ané nibénin Ni Komang Sri satondén matunangan ngajak Mas Joko.

”Nah Komang, yéning saja Mas Joko suba nyak nyentana dini, ngantén ajak ragan ceningé, bapa ajak mémén ceningé lakar nunas pawarah-warah miwah pamatut ring ida anaké lingsir di Gria Manik Sari,” kéto ujar reramané ri sedek Mas Joko suba ada di jumahné tur lakar sanggup nyentana, ngantén nyuang pianakné.

Disubané igum paitunganné ajak pianakné miwah para panyamaan dadiané, ditu lantas mémé bapané tangkil ka gria nunas pawarah-warah ring ida anaké lingsir. ”Yéning saja Mas Joko nyak nyentana, makurenan ajaka Ni Komang Sri, sapatutné ia maupakarain cara adat i ragané ané suba katami miwah kapagehang olih para leluhuré,” sapunika baos ida anaké lingsir tekén mémé bapané Ni Komang Sri.

”Jani Mas Joko satondén kaanténang ajak Ni Komang Sri, gaénang ia malu upacara Manusa Yadnya, uling upacara mara embas nganti upacara menek bajang,” kénten malih baosné ida anaké lingsir. ”Disubané lakar nglaksanayang upacara pawiwahan ditu masi gaénang upacara Sudi Wadani apang buin pidan ngelah pratisentana ané suputra tur apanga rahayu kayang kawekas,” sapunika panelas baos ida anake lingsir tekén mémé bapané Ni Komang Sri.

Disubané polih padéwasan sané becik, raris Mas Joko ka upacarain Manusa Yadnya nglantur upacara pawiwahan miwah Sudi Wadani nganutin dresta sané kalaksanayang ring désané i rika. ”Dumogi Ida Sanghyang Parama Kawi ngicénin cening ajak dadua wara nugraha apang bagia kayang kawekas,” sapunika pawarah ida anaké lingsir ri tatkala upacara pawiwahan miwah Sudi Wadaniné sampun puput. ”Mirib pajatu karmané Ni Komang Sri tusing ajak truna Bali, ajak truna Jawa payu kasidan,” kéto pakrimik krama désané ri sedek nyaksiang upacara pawiwahan miwah Sudi Wadaniné Ni Komang Sri.

Sumber: Guru Mangku Pandé Mahasastra. Katerbitin olih: Bali Post, 25 Januari 2009.