Paduarsana

Berbagi Tentang Semua Hal

Tag Archives: orti bali

Nyuciang Angga, Ngicalang Kaletehan


Akéh krama Hindu ring Bali sané bimbang yéning sampun maosang pacang nglaksanayang rahinan Sugihan pinaka reruntutan rahinan jagat Galungan lan Kuningan. Krama Bali kantun bimbang, rahina Sugihan sané cén pacang kalaksanayang. Sugihan Bali napi Sugihan Jawa?

Maosang indik rahinan Sugihan Jawa miwah Sugihan Bali, i raga dados krama Hindu Bali patut nglaksanayng makekalih rerahinan puniki manut tegesnyané soang-soang. Sugihan Jawa jatuh ring rahina Wraspati Wagé, wuku Sungsang. Rahina Puniki mateges nyuciang Bhuana Agung (Makrokosmos) mawit saking sekala miwah niskala sané kaniasayang antuk nglaksanayang pamuspan ring genah-genah suci rumasuk ring merajan. Mareresik ring pura, nglaksanayang rerebu ring sanggar, parahyangan miwah ring pura-pura siosan, kalanturang antuk nglaksanayang pangraratan miwah pamuspan. Ring Rahina Sukra Kliwon, wuku Sungsang kawastanin rahina Sugihan Bali. Rahina puniki mateges nyuciang Bhuana Alit (Mikrokosmos) utawi angga sarira antuk nglaksanayang panglukatan majeng angga sarirané. Lianan nglaksanayang penglukatan, taler kalaksanayang bakti Yoga sané matetujon ngicénin katreptian pikayunan.

Manut Drs. I Ketut Wiana, M.Ag., ring Rahina Sugihan puniki i raga nglaksanayang panyucian taler pabersihan majeng Bhuwana Alit lan Bhuwana Agung.

“Ring Rahina Sugihan Jawa, i raga nyuciang Bhuwana Agung mawit saking mareresik kantos ngaturang bebanten tur nglaksanayang pamuspan. Rahina puniki mapaiketan sareng Tri Hita Karana. Ring Rahinan Sugihan Bali i raga nglaksanayang panyucian majeng angga sarira santukan ring angga i ragané wénten akéh pisan sifat-sifat sané leteh sané patut kabersihang,” baosnyané.

Dané taler maosang, leteh sané wénten sajeroning angga inggih punika kawastanin Dasa Mala minakadi Tandri wantah anak sané sakit-sakitan, Kleda mateges anak sané stata maselselan, Leja wantah anak sané sombong, Kuhaka wantah anak sané brangti, congkak miwah ajum, Metraya wantah anak sané seneng nguluk-uluk anak lianan, Megata wantah anak sané seneng mabaos tan jakti, Ragastri wantah anak sané seneng memitra, Kutila wantah anak sané sering plintat plintut, Baksa Bhuwana wantah anak sané seneng nyakitin sesamenné, Kimbura wantah anak sané madué rasa iri hati.

“Makasami kaletehan punika sané patut kaicalang sajeroning nglaksanayang rahinan Sugihan Bali. Ring rahina puniki, i raga dados nglaksanayang panglukatan ring jero soang-soang, nanging i raga mangda nunas Tirtha Panglukatan majeng Ida Ratu Peranda. Lianan punika iraga taler dados nglaksanayang panglukatan ring genah-genah suci minakadi ring Pura Tirta Empul Tampak Siring,” baos Wiana ngwewehin.

Artikel Olih: Drs. I Ketut Wiana, M.Ag. | Orti Bali – Bali Post

 

 

 

Neraka Loka


Napi kémanten sané kalaksanayang olih parajanané sampun majanten pisan makta pikolih, pikolih punika wénten sané becik lan wénten sané nenten becik. Pikolih sané becik jagi ngw`hin bagia, sané nénten becik jagi ngwéhin kasengsaran. Mawinan parajanané sané ngaptiyang kauripané mangda ngamolihang bagia, sampun majanten pisan mangda parilaksananné becik. Napi kémanten sané kalaksanayang jagi wénten bekasné sané nénten prasida kacingak, punika sané kabaos ”wasana”. Sajeroning cakepan suci Wrhaspati Tattwa (3) kabaos: ”Wasana ngaranya ikang karma ginawening janma ihatra, ya ta bhinukti phalanya ring paratra ri janmanya muwah, yan ahala, yan ahayu, asing phalanya, kadi angganing udyun mawadahning hinggu, huwus hilang hingunya, ikang dyun inasahan pinaha lilang kawekas, taya ambenya, gandhanya rumaket irikang dyun, ndah yatika wasana ngaranya”. Punika mateges wasana wantah parilaksana sané sampun kalaksanayang ring jagaté, jadmané jagi nandakin asil parilaksananné ring genah sané lian, sajeroning kauripané sané pacang rauh, pikolih becik utawi nénten becik, napi kémanten parilaksana sané kalaksanayang, jagi mapikolih asil, punika kaimbayang sakadi payung sané kadagingin menyan yadiastun menyanné sampun telas lan payukné kabersihin nangin tetep kémanten ambun menyanné sané neket ring payuké, puniki sané kabaos wasana.

Asapunika kawiyaktiane asil parilaksana parajanané katandakin sajeroning kauripan sané pacang rauh utawi katandakin sajeroning jagat sané lian, ring Swargaloka utawi ring Nerakaloka. Kauripan sang Atma sajeroning nagingin Dasendrianné, sajeroning punika sang Atma punika kantun kaiket olih wasana, iketan daging jagaté punika sané ngabengin sang Atma masikian sareng Paramatma. Yéning sampun prasida sang Atma ngicalang sané ngambengin punika. Sang Atma sané durung prasida ngicalang iketan punika, sang Atma magenah ring Nerakaloka, i rika sang Atma nandakin kasengsaran, kasengsaran punika katandakin ngawit sang Atma matilar saking angga sarirané, pamargin sang Atma ngalintangin sembilan margi sané kabaos margasanga.

Margasanga inggih punika, yan Sanghyang Atma ngalintangin netra kiwa-tengen Garuda agung sané pacang kapangguh. Yan Sanghyang Atma ngalintangin ronging srotendria utawi irung semut mrengus sané pacang kapanggih tur maminta rarapan. Yan ngalintangin Strotendria utawi karna asu yaksa sané pacang kapangguh tur maminta rarapan. Yan ngalintangin cangkem titigonggang sané pacang kapangguh. Yan ngalintangin upastha bawi agung sané pacang kapangguh tur maminta rarapan. Yan ngalintangin bhaga punggalan raksara nyebak sané pacang kapangguh tur aminta rarapan. Yan Sang Hyang Atma ngalintangin ronging roma awak padang taji sané pacang kapangguh saha aminta rarapan. Wénten malih asiki pamargi sane kabaos becik inggih punika yéning Sang Hyang Atma ngalintangin Siwaduara utawi ubun-ubun. Siwaduara wantah margi sané becik sajeroning nyikiang sareng Paramata.

Yéning sang Atma nénten prasida masikian sareng Paramatma, sang Atma magenah ring Nerakaloka, sajeroning kasengsaran puniki kabédayang dados patpat inggih punika, Atmaneraka sané polih kasengsaran ring Nerakaloka. Atma pragalba atma sané polih kasengsaran krana sajeroning kauripan banget bani. Atma tunabayu atma sané polih kasengsaran krana sajeroning kauripané banget lemah sajeroning paminehné lan parilaksananné. Atma pasangsa atma sané luhur parilaksananné, prasida masikian sareng Paramatma.

Puniki wénten kasengsaran sané katandakin olih sang atma manut lontar Bhimaswarga. Atma wwang sinadak, walyan sinadak dening Bhuta Jreng lan Bhuta Mrecu, Rare kang sinadak, tekap ibunya. Atma Jreng, mamidanda atmaning wwang wadu atinggal kapatibratan, satya laki, manadi Ceti ala, amangguh lara phalanya. Atmaning wwang kakung tan klaring wadon, atmaning wwang wadon dan klar ring kakung, sarat amikul lan nyuun celebongkak lan danggul biu. Atmaning wwang wadon bekung, kapaweh bijak dening Bhuta Mrecu.

Puniki wénten malih kasengsaran manut Lontar Gaguritan Japatuan. Atmaning wadon tan pasuta asangga lawan Sang Kaung Agung. Atmaning wwang mapawarangan makedengan ngad, lanang-wadon ngedeng ngad, didanda dening Sang Suratma. Atmaning wwang Kakung lan wadon jalir, sinulut upastha lan bhaganya, dening Bhuta Naya. Atmaning wwang angrapu kadangnya, dinutdut bolnya dening Sang Jogormanik. Atmaning wwang aburu, sinerokot dening liman. Atmaning wwang maolahan lan jagal, didanda dening Bhuta Celeng. Atmaning wwang malukong ring tajen, dinanda dening Bhuta Langgeng. Atmaning wwang anunjel umah, dinanda dening Bhuta Bangras. Atmaning wwang anyakiti buruan, ginawe aswa dening Bhuta Jreng. Atmaning wwang memaling nasi, dinanda dening Bhuta Wirosa. Atmaning atatulak, makurusnya awaknya, mapan satata nulak jotan, dinanda dening Sang Jogormanik.

Sané kawedar baduur punika wantah conto sang Atma sané polih kasengsaran ring Nerakaloka, sang atma nénten mung magenah ring Nerakaloka utawi Swargaloka kémanten. Yaning sang Atma parilaksananné prasida ngaluhurang, ipun prasidan nyujur sané kabaos Nirbanapada utawi Moksa.

Olih: I Nengah Konten | Bali Post, 05 Februari 2012.

 

 

 

Jagal


RING panegara India wénten Sanyasin, dané kabaos kantun anem, Turmaning dané prasida ngalaksanayang patapan, malarapan sangkaning matapa, dané prasida ngamolihang sané kabaos aji mandraguna, aji mandraguna punika prasida kaanggén ngeseng napi kémanten, risampuné dané bendu, sangkaning madué aji mandraguna punika ngawinang manahné garjita, dané napkala nganggé aji mandraguna punika. Risedek dané masandekan ring soring taru ageng ring telenging wana, ring taru ageng wénten apasang induk paksi sané medem ring bengbengané, sinalih tunggil anak paksi punika ngamedalang bacin, bacinné punika nibénin prabu Sang Sanyasin, banget pisan bendun Sang Sanyasin punika, dané memastu paksi punika mangda dados abu makasami.

Sadina-dina Sanyasin punika gaginané ngidih-ngidih ngiterin désa sawewengkon wana punika. Sajeroning ngidih-ngidih dané matemu sareng anak istri, anak istri punika sedek ngupapira Ajinné sané sungkan rahat, ipun banget sabar ngupapira, yéning imbayang sakadi ngaturang sesajén. Rikala punika Sanyasin ngarauhang pinunasé: “Jero anak istri icénin titiang nunas ajumput ajengan punika.” Anake istri punika mabaos: “Alon-alon dumun, titiang kantun ngupapira Ajin titiangé”. Krana sué pinunasné nénten kadagingin, Sanyasin punika nénten sabar ngantosang, sajeroning manahné dané mabaos: “Anak istri yéning nénten kadagingin pinunas titiangé awas! Tiang jagi masmi makasami kulawarga puniki sakadi paksi punika”.

Anak istri punika ngararianang pakaryanné, lan nganampekin Sanyasin punika. “Napi pangandikané? Masmi? Ampurayang dumun, titiang nénten prasida kabasmi sakadi paksi punika”. Sanyasin marasa heran sajaeroning pikayunané, napi ngawinang anaké istri punika uning daging manah titiangé?, asapunika pangandikan Sanyasin sajeroning pikayunané. Sanyasin punika nyingak kawéntenan anake istri punika. Anak istri punika wantah kulawarga biasa. Ngandika Sanyasin punika: “Titiang nunas ampura, wantah kengin ngarauang saking napi ngamolihang kaweruhan sakadi punika?” Titiang ngamolihang kaweruhan punika saking jagal sané wénten ring pasar, sawetara dohné apetimpugan saking iriki, praciri jagal punika déwékné gempal, wetengné buncit, kulitné selem, prarainné kusam nika sampun ipun, patut aguron-guron sareng ipun,” baos anak istri punika.

Nénten perarianan rasi Sanyasin ngalanturang pamargi nyujur pasar punika. Kacingak olih Sanyasin sajeroning pasar, sinalih tunggil jagal sané pinih kusam. Raris Sanyasin nampekin jagal punika. “Jro dados tiang nyelag atur matakén.” “Rarisang jero, wénten napi ring padekan titiangé”. “Patut jro dados guru ring anaké istri sané jeronne punika?” Patut pisan sajeroning puniki titiang kantun sami-sami malajahang déwék. Wénten napi sareng ipun”. “Nénten wénten napi-napi, manah titiangé jagi sareng maguru sareng jro. Napi rahasiané?” “Cutetné titiang makarya puniki wantah kaanggén mayadnya (persembahan) majeng ring Ida Sanghyang Widhi”. Sanyasin punika bengong mirengan baos jagal punika sané banget ringkes pisan. Sanyasin nunas mapamit.

Sajeroning ngalanturang pamargi, Sanyasin punika kagaok malih. Nyingakin wénten sayémbara ngaruruh jodoh sajeroning putri raja. Kacingak sané kacumpuhin olih puti raja punika wantah Sanyasin. Sanyasin sané kacumpuhin punika nénten prasida nagingin pinunas putri raja punika, dané masusupan ngaranjing sajeroning wana. Sanyasin tokoh carita puniki ngaruruhin Sanyasin punika, ring telengin wana, dané prasida manggihin Sanyasin sané kacumpuin olih putri raja punika. Sanyasin tokoh carita matakén : “Hai kawan, napi ngawinang jodoh sané listuayu punika katolak”. Sanyasin sané kacumpuin nyaurin pitakénné : “Napi gunanné makasami punika, kalistuayuan, arta punika kabaos maya. Yéning dados Sanyasin, dados Sanyasin sané sejati. Utawi yéning dados parajana, dados parajana sane sejati.”

Carita baduur punika wantah sasuluh sajeroning kauripané punika, kabaos olih jagal punika: “Makarya wantah kanggén Mayadnya (persembahan) majeng ring Ida Sanghyang Widhi”. Riampuné presia konsep punika anggén dasar sajeroning makarya, medal karendahan hati nénten medal kaangkuhan, kaangkuhan wantah wénten sajeroning sané ambisi ring pakaryan.

Carita Olih: I Nengah Konten, Katerbitin Olih: Bali Post, 15 Agustus 2012.

%d bloggers like this: